تجزیه و تحلیل موقعیت چیست
برای درک بهتر هدف و عناصر تجزیه و تحلیل موقعیت کسبوکار مستلزم اینست که بدانیم استراتژی بازاریابی (Marketing Strategy) نیاز اولیه و اساسی هر کسب‌و‌کاری است. اینکه سازمان شما بین‌المللی باشد یا به تازگی کسبوکار کوچک خود را آغاز کرده‌اید فرقی ندارد. قطعاً شما برای ایجاد آگاهی از برند و جلب توجه مشتریان درباره ویژگی‌ها، مشخصات و مزایای محصولات خود نیاز به استراتژی بازاریابی دارید. اما نکته مهم اینجاست که برای ایجاد و توسعه استراتژی بازاریابی نیاز است که مشخص کنیم ما در حال حاضر کجا هستیم؟ یا به اصطلاح کسبوکار خود را تحلیل موقعیت (Situation Analysis) کنیم و بعد از آنست که می‌توان تعریف کرد که با استراتژی بازاریابی خود به کجا می‌خواهید بروید و چه مواردی را هدف گذاری نموده‌اید.
در واقع تجزیه و تحلیل موقعیت ابزار مفیدی برای تعیین نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدید‌هایی (SWOT) است که می‌توانند بر سلامت کسبوکار شما تأثیر بگذارد. نتایج حاصل از این شیوۀ تجزیه و تحلیل می‌توانند دید دقیقی از آن چه که واقعاً در کسب‌و‌کارتان می‌گذرد به شما داده و به تعیین استراتژی کسبوکار شما نیز کمک کنند. تا پایان این مطلب همراه ما باشید تا با مزایای تجزیه و تحلیل موقعیت برای موفقیت کسبوکار خود آشنا شوید.
تعریف تجزیه و تحلیل موقعیت کسبوکار
با تجزیه و تحلیل موقعیت در واقع وضعیت فعلی سازمان مشخص می‌شود. در واقع با این کار عوامل داخلی و خارجی کسبوکار شناخته می‌شود. با این روش تجزیه و تحلیل توانایی‌های یک کسبوکار، مشتریان بالقوه آن، محیط کسبوکار و تأثیر آن‌ها بر شرکت به وضوح مشخص می‌شود. تجزیه و تحلیل موقعیت بخش اساسی و مهم هر طرح کسبوکار به حساب می‌آید و باید به طور دوره‌ای و منظم مورد بازبینی قرار بگیرند تا با توجه به شرایط از مناسب بودن آن اطمینان حاصل شود.
کدام عوامل باید در تجزیه و تحلیل موقعیت مورد توجه قرار گیرند
برای موثر بودن تحلیل موقعیت، برای شروع میبایست از منظرهای مختلفی کسبوکار را مورد تحلیل و بررسی قرار داد. ما در اینجا نگاهی به برخی از دیدگاه‌های کلیدی که در تجزیه و تحلیل موقعیت موثرند می‌کنیم. هنگام انجام تجزیه و تحلیل موقعیت، باید موارد زیر را در نظر بگیرید:
جایگاه محصول
به بیان ساده وضعیت محصول یعنی محصول فعلی شما چیست؟ ممکن است برای رسیدن به پاسخ این سوال نیاز داشته باشید که بخش‌های مختلفی مانند محصول اصلی، خدمات یا محصولات ثانویه یا پشتیبانی را مشخص نموده و آن‌ها را دسته‌بندی کنید. مشخص کردن محصولات و خدمات به صورت جداگانه باعث می‌شود تا تعیین این موضوع که هر کدام از آن‌ها چگونه به نیازهای مشتریان اصلی شما مرتبط هستند؛ ساده‌تر شود.
وضعیت رقابتی
در واقع شما به تجزیه و تحلیل درستی از موقعیت کسبوکار خود نخواهید رسید اگر رقبای خود را تحلیل نکنید. در استراتژی بازاریابی و طرح کسبوکار خود باید همیشه رقبا در را نظر بگیرد. برای انجام این کار باید تحلیل کنید که رقبای شما در کجا قرار دارند و چگونه آن‌ها با تجارت شما مقایسه می‌شوند. با این نگاه در نهایت به مفهوم مزیت رقابتی کسب کار خود دست می‌یابید.
وضعیت توزیع
وضعیت توزیع به این معنی است که چگونه محصول خود را به دست مشتریان می‌رسانید؟ ممکن است که محصول شما فیزیکی یا غیر فیزیکی باشد که این به نوع کسبوکار شما بستگی دارد. اما ذکر این نکته مهم است که مکانیسم توزیع‌تان می‌تواند کسبوکار شما را بسازد یا از بین ببرد. نکته کلیدی که باید در نظر گرفت اینست که قرار دادن مفهوم وضعیت توزیع کسبوکار خود در تجزیه و تحلیل موقعیت می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌هایی را برای دسترسی بهتر، تعامل و حفظ مشتریان خود شناسایی کنید.
فاکتورهای محیطی
تجزیه و تحلیل فرصت‌ها و مشکلات
مفهوم تجزیه و تحلیل فرصت‌ها و مسائل اینست که با در نظر گرفتن شرایط و موقعیت‌های قبلی خود، احتمالاً شروع به شناسایی نقاط قوت و ضعف کسبوکار خود می‌کنید. در واقع با این رویکرد فرصت‌ها و تهدیدها را خواهید یافت. بهتر است برای مستندسازی این فرآیند، از روش تجزیه و تحلیل SWOT استفاده کنید. شاید در نگاه اول این اطلاعات برای اکثر صاحبان کسب‌و‌کارها آسان به نظر می‌رسند اما بررسی اصول اساسی می‌تواند مفید باشد.
آیا تجزیه و تحلیل موقعیت کاربردی است
برای تعیین این که آیا آنالیز و تحلیل موقعیت کسبوکار شما کاربردی است یا خیر، باید این نکات را در نظر بگیرید:
- استفاده از آن ساده و کاربردی باشد
- برای افراد خارج از سازمان به وضوح قابل درک باشد
- بر عوامل کلیدی تأثیرگذار بر کسبوکار (چه عوامل داخلی و چه عوامل خارجی) تمرکز کند
- اهداف آتی کسبوکار شما را به وضوح شناسایی کند
- امکان انجام تجزیه و تحلیل‌های بیشتر و پیشرفته‌تر را فراهم کند
در نظر داشته باشید که اگر تجزیه و تحلیل موقعیت شما در برخی از موارد فوق دارای کمبود و نقص است، باید رویکرد خود را اصلاح کنید.
چالش‌های رایج در تجزیه و تحلیل موقعیت
ممکن است که در آنالیز موقعیت کسبوکار خود، با یک یا چند یک از چالش‌های زیر مواجه شوید:
- در تجزیه و تحلیل موقعیت سازمان، شما فهرستی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای زیادی را آماده می‌کنید. ممکن است که این اطلاعات به دست‌آمده گیج کننده باشد و رسیدن به نگاهی واضح به کسب‌و‌کارتان را دشوار کند.
- در تجزیه و تحلیل موقعیت کسبوکار مفهومی به عنوان اولویت‌بندی وجود ندارد
- اگر در روند تجزیه و تحلیل موقعیت کسبوکار خود به بررسی عوامل بسیار گسترده‌ای بپردازید تمرکز درست بر آن‌ها سخت و پیچیده خواهد شد.
- عواملی که فهرست کرده‌اید براساس عقاید و آرزوهای شما جمع آوری شده‌اند، نه بر اساس واقعیت.
- نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها فاقد عواملی هستند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز کنند.
اگر تحلیل موقعیت کسبوکار به درستی انجام شود، می‌توان از آن به عنوان ابزاری مفید برای تعیین سالم بودن کسبوکار سود برد. در واقع شما با اطلاع صحیح از کسبوکار خود می‌توانید استراتژی‌های مناسبی را برای بازاریابی و رسیدن به اهداف سازمان خود تنظیم کنید.
